Erle batek ziztatu izan balio; jaiki ote zitekeen hain azkar? Zer bururatu ote zitzaion, ba, hari bat-batean? Gaueko ordu txikiak baziren ere, ni ez nengoen lokartuta, biharamuneko planak behin eta berriz errepasatu behar nituelako, eta horregatik ikusi nuen Garinen irribarrea, distiratsu geure gelako iluntasunean, baina betiko lez, erdi apurtua. Alde batera eta bestera begiratu zuen, eta oin puntetan joan zen bere armairuraino, ez baitzuen inor ere ez iratzarri nahi, baina ez ninduen sumatu, literaren goiko aldean bai
nengoen, soinu erdirik ere ez atera nahian. Arropa artean begiratu, eta koaderno zahar eta zimurtu bat hartu zuen eskuetan, berriro ere ohera itzultzeko.
Kandela txiki baten argitan hasi zen idazten, ohiko lez, baina egun hartan modu berezi batean idazten zuela nabaritu nuen, astiroago, lasaiago; hitz bakoitza aurretiaz pentsatuz. Ez nion aparteko garrantzirik eman orduantxe, baina orain konturatzen naiz koaderno hura izan dela bere istorioa argitara azaltzeko izan dudan modu bakarra.
1936.urteko martxoaren 15a zen, eta Garin Schmidt bere aitaren aroztegirantz zihoan, Bremen hiriko toki politenetariko batean kokatuta zegoena. Inoiz baino alaiago zihoan txistu eginez, egun zoragarria iruditzen zitzaiolako hura, bere lehen alabaren jaioteguna izan baitzen, hain zuzen ere. Hurbiltzen hari zen einean, bere bizitzan zehar egindako ibilbidea errepasatzen hari zen, nola ezagutu zuen bere lehen neskalaguna (betirakoa izango zena), nola esan zion bere aitari aroztegia utzi eta hegazkinak pilotatu nahi zuela, eta baita ere, bere emazteak haurdun zegoela iragarri zionean. Une horiek guztiak, hain azkar gogoratuz, noizbait izan zuten garrantziaren zati bat galtzen zuten, baina oraindik han zeuden ondo gordeta, eta horrek esanahi handia zuen Garinen kasuan, bere esaldi maiteenetako bat hurrengo hau zelako: “ Bizitzako unerik onenak, bihotzean gorde itzazu; eta beste guztiak, Rin ibaitik joan daitezela”.
Aroztegira heltzean, aita burumakur ikusi zuen, aulki txiki batean eserita, eskutitz bat irakurtzen ari zen bitartean. Semearen ahotsa entzutean, tristeziaz beteriko begirada bat bota eta eskutitza luzatu zion, irakur zedin. Harrituta geratu zen, armada alemaniarrarena zela konturatzen, eta burura etorri zitzaion lehen gauza helbidez erratu zirela izan zen; baina jarraian zetorrenak erabat txundituta usteaz gain, bere hankak erabat indargabetuta utzi eta lurrera jausi zen, erabat etsita.
Armada alemaniarrak bere premiazko agerrera eskatzen zuen Berlinen, nazien “Kondor Legioan” gizon prestatuak behar zituztelako, eta bera, pilotu onenetarikoa zela entzuna zutenez, hiru egun barru nahita ala nahitaez agertu behar zela. Gutunaren amaieran, post-data txiki bat zegoen, ozta-ozta irakur zitekeen letra batez inrimatua; zera zioena: “ Gogora ezazu uko egitea ez dela aukera bat, baina horrela izatekotan, lege bat hausten egongo zinatekeela, horrek dakartzan ondorio guztiekin”.
Bat-batean, eguzkia joan eta trumoi ikaragarria agertu zen hodeiertzean, pare bat minutu lehenago zuen zoriona jadanik desagertuta zegoen, eta bere bizitza perfektuaren arrastoak nekez nabari ahal zituen, lainoen artetik betirako urruntzen.
Hurrengo goizean, bere jaioterriko kaleetatik igaro ahala, jada ez zitzaizkion ezagunak egiten. Hazten eta gizon egiten ikusi zuten lekuek zentzua guztiz galdu zuten, eta aurrera begiratzean, zalantzaz beteriko etorkizuna agertzen zitzaion, ez zekielako zer demontretarako nahi zuen armadak, edota zein izango zen bere eginkizuna bertan.
Gauzak oso argi geratu ziren Berlinera sartu zen lehen momentutik. Espainiako Gerra Zibila zela eta, Francok laguntza eskatu zien alemanei, eta ondorioz, armadaren flota handitu behar izan zuten agintariek. Beraien zeregina zera zen, hegazkin berriak probatzeaz gain, Espainiako iparraldeko lekuren baten bonbak jaurtitzea, oposizioarekin amaitzeko.
Hura entzutean, dilema bat etorri zitzaion burura; alde batetik, Garinek ez zuen inor ere ez hil nahi; emakume, gizon eta ume errugabeen bizitzarekin amaitzea, hegazkin batzuen funtzionamendu egokia konprobatzeko basakeria hutsa zela iruditzen zitzaiolako, baina bestalde, ez zuen bere familia arriskuan jarri nahi, bere alaba jaioberriak bizitza osoa baitzuelako aurretik.
Entrenamenduen hasierarekin batera, pilotuen arteko harremanak ere hasi ziren, eta lagun asko egin genituen. Denok geneukan laguntasun falta, etxetik oso urrun baikeundelako, geure nahiaren aurka derrigortuta; baina bera, beti zegoen bakarrik, zuhaitz baten itzalpean idazten, bere inguruan gertatzen zena, berarekin joango ez balitz bezala eginez. Tipo arraroa iruditzen zitzaidan; baina interesgarria oso, eta horrexegatik, goiz batez berarengana hurbiltzeko ausardia nahikoa bildu nuen. Garin Schmidt zuen izena, eta une hartan ez nukeen imajinatu ere egingo geroago neure lagunik onena izango zenik, ezta gaur egun bere istorioa kontatzen harituko nintzenik.
Hilabete eskas bat eman genuen Berlineko hegazkin-basean, eta entrenamendu eta klase taktikoen artean, bere bizitzan gertatutako istorioak kontatzen zizkidan Garinek. Gizon gaztea izan arren, gauza asko bizi izan dituen pertsona baten bezala hitz egiten zuen; eta nik orduak ematen nituen bere aurrean; isilik eta adi-adi. Horrela, kontu-kontari eta barre algaren artean, egun garrantzitsua erdi-ahaztea lortu genuen. Zoritxarrez, ezin genuen denbora geldiarazi, eta gu konturatu orduko, bezperan geunden.
Orduantxe ikusi nuen irribarrez gau erdian, ideia ezin hobea izan eta dena bere koadernoan idatzi nahiko balu bezala; urte asko pasatzean berriro irakurri eta garai hartako oroitzapenak gogoan
izan nahiko balitu bezala.
Apirilaren 26a heldu zen azkenik, eta tentsio orokorra nabaritu zitekeen taldean. Geure nagusiek azkenengo aginduak ematen zizkiguten bitartean, gehienak errezatzen hasi ziren isilean, eta neure aurrez-aurre zegoen gizon lodikote bati malko txiki bat irristatu zitzaion. Garin ordea, inoiz baino lasaiago hurbildu zitzaidan, eta besarkada bero bat eman zidan “ Ongi izan” esanez. Ondoren, pilotuentzako kapela urdina jantzi eta zerura begira hitz batzuk xuxurlatzen zituen bitartean, bere hegazkinerantz abiatu zen, bere buruarengan uste osoa zuela erakutsiz. Buruaren keinu txiki batez agurtu ninduen azkenengo aldiz. Motorrak piztu eta zerurantz abiatu ginen, mamu hegalarien antzera; edonon izua zabaltzen baikenuen.
Ehunka puntutxo ikusten genituen korrika gu igarotzean, eta Gernika izeneko herrira heltzean, bonbak ur tanten moduan jausten hasi ziren zeru ilunetik. Bat-batean, hegazkin bat jausi egin zen, lurraren kontra lehertuz. Garin izan zitekeen beldurrez, bera topatzen saiatu nintzen, baina hainbeste hegazkinen artean, ezinezkoa egin zitzaidan.
Orain badakit zer egin zuen; edo behintzat zein zen bere plana: pilotu guztiok hiruzpalau bonba genituen bitartean, Garinek bakar bat sartu zuen bere hegazkinean, eta landa huts edo eremu bakartiren batean jaurtitzea pentsatuta zuen, inor ez zauritzeko asmoz.
Gero konprobatu izan dugunaren arabera, horrelaxe egin zuen, eta herritik irten egin zen hegazkina biratzeko asmoz eta pixka bat aldentzeko. Lasai-lasai zihoala, bere emazte eta alabarengan pentsatzen, ezusteko bat izan zuen; bere patua guztiz aldatu zuena.
Bere hegazkinak, akatsen bat izan zuen, eta ondorioz haren kontrola galdu zuen Garinek guztiz; erremedio gabe lurrerantz amilduz.
Azken ahaleginean, hegazkina pixka bat zutitzen saiatu zen, eta hala bazirudien ere, pare bat segundoren ostean, erorketa geldiezina izan zen, eta Garin, hainbeste maite zuen hegazkinarekin batera hondoratu zen, kapitain onenek egiten duten antzera.
Hura izan zen bere azken hegaldia, bere amets guztiekin akabatu zuen hegaldia; bere etorkizunerako desio eta egitasmo guztiekin amaitu zuena, Larrabetzu izeneko herri bateko bazter baten bere hegazkin birrinduak amaitu zuen era berean. Ez zuten bere gorputzaren arrastorik aurkitu, baina nik bere koadernoa topatu eta neurekin eraman nuen, bere memoriak bertan idatzita baitzeudelako; eta horrelako gauzak ezin direlako ahaztu ere egin.
Horrela amaitu zen bere istorioa, gaur nik kontatzen dizuedana, ia-ia neuk bizi izan izan banu bezala sentitzen baitudalako; baina batez ere, Garin bezalako heroi ezezagunak existitzen direlako, urteak pasa ahala ahaztuak izaten direnak normalean, baina betirako geratzen direnak beraien ingurukoen bihotzetan, eta gauza asko merezi izan arren ez dituztelako inoiz ere ez jasoko. Zoritxarrez.
nengoen, soinu erdirik ere ez atera nahian. Arropa artean begiratu, eta koaderno zahar eta zimurtu bat hartu zuen eskuetan, berriro ere ohera itzultzeko.Kandela txiki baten argitan hasi zen idazten, ohiko lez, baina egun hartan modu berezi batean idazten zuela nabaritu nuen, astiroago, lasaiago; hitz bakoitza aurretiaz pentsatuz. Ez nion aparteko garrantzirik eman orduantxe, baina orain konturatzen naiz koaderno hura izan dela bere istorioa argitara azaltzeko izan dudan modu bakarra.
1936.urteko martxoaren 15a zen, eta Garin Schmidt bere aitaren aroztegirantz zihoan, Bremen hiriko toki politenetariko batean kokatuta zegoena. Inoiz baino alaiago zihoan txistu eginez, egun zoragarria iruditzen zitzaiolako hura, bere lehen alabaren jaioteguna izan baitzen, hain zuzen ere. Hurbiltzen hari zen einean, bere bizitzan zehar egindako ibilbidea errepasatzen hari zen, nola ezagutu zuen bere lehen neskalaguna (betirakoa izango zena), nola esan zion bere aitari aroztegia utzi eta hegazkinak pilotatu nahi zuela, eta baita ere, bere emazteak haurdun zegoela iragarri zionean. Une horiek guztiak, hain azkar gogoratuz, noizbait izan zuten garrantziaren zati bat galtzen zuten, baina oraindik han zeuden ondo gordeta, eta horrek esanahi handia zuen Garinen kasuan, bere esaldi maiteenetako bat hurrengo hau zelako: “ Bizitzako unerik onenak, bihotzean gorde itzazu; eta beste guztiak, Rin ibaitik joan daitezela”.
Aroztegira heltzean, aita burumakur ikusi zuen, aulki txiki batean eserita, eskutitz bat irakurtzen ari zen bitartean. Semearen ahotsa entzutean, tristeziaz beteriko begirada bat bota eta eskutitza luzatu zion, irakur zedin. Harrituta geratu zen, armada alemaniarrarena zela konturatzen, eta burura etorri zitzaion lehen gauza helbidez erratu zirela izan zen; baina jarraian zetorrenak erabat txundituta usteaz gain, bere hankak erabat indargabetuta utzi eta lurrera jausi zen, erabat etsita.
Armada alemaniarrak bere premiazko agerrera eskatzen zuen Berlinen, nazien “Kondor Legioan” gizon prestatuak behar zituztelako, eta bera, pilotu onenetarikoa zela entzuna zutenez, hiru egun barru nahita ala nahitaez agertu behar zela. Gutunaren amaieran, post-data txiki bat zegoen, ozta-ozta irakur zitekeen letra batez inrimatua; zera zioena: “ Gogora ezazu uko egitea ez dela aukera bat, baina horrela izatekotan, lege bat hausten egongo zinatekeela, horrek dakartzan ondorio guztiekin”.
Bat-batean, eguzkia joan eta trumoi ikaragarria agertu zen hodeiertzean, pare bat minutu lehenago zuen zoriona jadanik desagertuta zegoen, eta bere bizitza perfektuaren arrastoak nekez nabari ahal zituen, lainoen artetik betirako urruntzen.
Hurrengo goizean, bere jaioterriko kaleetatik igaro ahala, jada ez zitzaizkion ezagunak egiten. Hazten eta gizon egiten ikusi zuten lekuek zentzua guztiz galdu zuten, eta aurrera begiratzean, zalantzaz beteriko etorkizuna agertzen zitzaion, ez zekielako zer demontretarako nahi zuen armadak, edota zein izango zen bere eginkizuna bertan.
Gauzak oso argi geratu ziren Berlinera sartu zen lehen momentutik. Espainiako Gerra Zibila zela eta, Francok laguntza eskatu zien alemanei, eta ondorioz, armadaren flota handitu behar izan zuten agintariek. Beraien zeregina zera zen, hegazkin berriak probatzeaz gain, Espainiako iparraldeko lekuren baten bonbak jaurtitzea, oposizioarekin amaitzeko.
Hura entzutean, dilema bat etorri zitzaion burura; alde batetik, Garinek ez zuen inor ere ez hil nahi; emakume, gizon eta ume errugabeen bizitzarekin amaitzea, hegazkin batzuen funtzionamendu egokia konprobatzeko basakeria hutsa zela iruditzen zitzaiolako, baina bestalde, ez zuen bere familia arriskuan jarri nahi, bere alaba jaioberriak bizitza osoa baitzuelako aurretik.
Entrenamenduen hasierarekin batera, pilotuen arteko harremanak ere hasi ziren, eta lagun asko egin genituen. Denok geneukan laguntasun falta, etxetik oso urrun baikeundelako, geure nahiaren aurka derrigortuta; baina bera, beti zegoen bakarrik, zuhaitz baten itzalpean idazten, bere inguruan gertatzen zena, berarekin joango ez balitz bezala eginez. Tipo arraroa iruditzen zitzaidan; baina interesgarria oso, eta horrexegatik, goiz batez berarengana hurbiltzeko ausardia nahikoa bildu nuen. Garin Schmidt zuen izena, eta une hartan ez nukeen imajinatu ere egingo geroago neure lagunik onena izango zenik, ezta gaur egun bere istorioa kontatzen harituko nintzenik.
Hilabete eskas bat eman genuen Berlineko hegazkin-basean, eta entrenamendu eta klase taktikoen artean, bere bizitzan gertatutako istorioak kontatzen zizkidan Garinek. Gizon gaztea izan arren, gauza asko bizi izan dituen pertsona baten bezala hitz egiten zuen; eta nik orduak ematen nituen bere aurrean; isilik eta adi-adi. Horrela, kontu-kontari eta barre algaren artean, egun garrantzitsua erdi-ahaztea lortu genuen. Zoritxarrez, ezin genuen denbora geldiarazi, eta gu konturatu orduko, bezperan geunden.
Orduantxe ikusi nuen irribarrez gau erdian, ideia ezin hobea izan eta dena bere koadernoan idatzi nahiko balu bezala; urte asko pasatzean berriro irakurri eta garai hartako oroitzapenak gogoan
izan nahiko balitu bezala.Apirilaren 26a heldu zen azkenik, eta tentsio orokorra nabaritu zitekeen taldean. Geure nagusiek azkenengo aginduak ematen zizkiguten bitartean, gehienak errezatzen hasi ziren isilean, eta neure aurrez-aurre zegoen gizon lodikote bati malko txiki bat irristatu zitzaion. Garin ordea, inoiz baino lasaiago hurbildu zitzaidan, eta besarkada bero bat eman zidan “ Ongi izan” esanez. Ondoren, pilotuentzako kapela urdina jantzi eta zerura begira hitz batzuk xuxurlatzen zituen bitartean, bere hegazkinerantz abiatu zen, bere buruarengan uste osoa zuela erakutsiz. Buruaren keinu txiki batez agurtu ninduen azkenengo aldiz. Motorrak piztu eta zerurantz abiatu ginen, mamu hegalarien antzera; edonon izua zabaltzen baikenuen.
Ehunka puntutxo ikusten genituen korrika gu igarotzean, eta Gernika izeneko herrira heltzean, bonbak ur tanten moduan jausten hasi ziren zeru ilunetik. Bat-batean, hegazkin bat jausi egin zen, lurraren kontra lehertuz. Garin izan zitekeen beldurrez, bera topatzen saiatu nintzen, baina hainbeste hegazkinen artean, ezinezkoa egin zitzaidan.
Orain badakit zer egin zuen; edo behintzat zein zen bere plana: pilotu guztiok hiruzpalau bonba genituen bitartean, Garinek bakar bat sartu zuen bere hegazkinean, eta landa huts edo eremu bakartiren batean jaurtitzea pentsatuta zuen, inor ez zauritzeko asmoz.
Gero konprobatu izan dugunaren arabera, horrelaxe egin zuen, eta herritik irten egin zen hegazkina biratzeko asmoz eta pixka bat aldentzeko. Lasai-lasai zihoala, bere emazte eta alabarengan pentsatzen, ezusteko bat izan zuen; bere patua guztiz aldatu zuena.
Bere hegazkinak, akatsen bat izan zuen, eta ondorioz haren kontrola galdu zuen Garinek guztiz; erremedio gabe lurrerantz amilduz.
Azken ahaleginean, hegazkina pixka bat zutitzen saiatu zen, eta hala bazirudien ere, pare bat segundoren ostean, erorketa geldiezina izan zen, eta Garin, hainbeste maite zuen hegazkinarekin batera hondoratu zen, kapitain onenek egiten duten antzera.
Hura izan zen bere azken hegaldia, bere amets guztiekin akabatu zuen hegaldia; bere etorkizunerako desio eta egitasmo guztiekin amaitu zuena, Larrabetzu izeneko herri bateko bazter baten bere hegazkin birrinduak amaitu zuen era berean. Ez zuten bere gorputzaren arrastorik aurkitu, baina nik bere koadernoa topatu eta neurekin eraman nuen, bere memoriak bertan idatzita baitzeudelako; eta horrelako gauzak ezin direlako ahaztu ere egin.
Horrela amaitu zen bere istorioa, gaur nik kontatzen dizuedana, ia-ia neuk bizi izan izan banu bezala sentitzen baitudalako; baina batez ere, Garin bezalako heroi ezezagunak existitzen direlako, urteak pasa ahala ahaztuak izaten direnak normalean, baina betirako geratzen direnak beraien ingurukoen bihotzetan, eta gauza asko merezi izan arren ez dituztelako inoiz ere ez jasoko. Zoritxarrez.
